Na wstępie należy zaznaczyć, że nie należy bagatelizować objawów anginy. Przy silnym kaszlu, bólu gardła oraz obrzęku gardła jak najszybciej należy zwrócić się do lekarza, aby wdrożył proces leczenia. Najczęściej angina pojawia się w okresie jesiennym i zimowym. SPIS TREŚCI Przyczyny występowania anginyAngina – czym można się nią zarazić?Objawy anginyJak rozpoznać anginę wirusową?Jak rozpoznać anginę bakteryjną?Konsultacja z lekarzemAngina a zapalenie migdałkówJakie są rodzaje anginy?Diagnoza anginyJakie badania wykonywane są w celu potwierdzenia anginy?Angina a usunięcie migdałkówJakie mogą wystąpić powikłania po anginie?Skutki nieleczonej anginyRopień okołomigdałkowy a anginaCzy angina objawami przypominać może inne choroby?Jak zapobiegać anginie?Czy można się zaszczepić przeciwko anginie?Czy konieczne jest przyjmowanie antybiotyków?Czy osoba chora na anginę powinna być odizolowana?Angina u kobiet karmiących Przyczyny występowania anginy Zapalenie jamy śluzowej gardła i migdałków podniebiennych, potocznie nazywane anginą najczęściej ma podłoże wirusowe lub bakteryjne. Nawet w 85% przypadków powodem pojawienia się anginy są wirusy, między innymi RS, rhinowirus, adenowirus itp. Natomiast pojawienie się anginy o podłożu bakteryjnym jest zazwyczaj skutkiem zakażenia paciorkowcem z grupy Streptococcus pyogens. Występuje ona najczęściej w okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną. A chorują na nią najczęściej dzieci od 5 do 15 roku życia. Według danych szacunkowych nosicielami wspomnianych wyżej bakterii są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym (od około 12% do 20%) oraz dorośli (około 5%). Warto pamiętać, że obecność wspomnianych bakterii w organizmie człowieka nie musi być jednoznaczne z zachorowaniem. Można być nosicielem, nie mając żadnych objawów. Szczepy bakterii najczęściej znajdują się w błonie śluzowej gardła i skórze. Nieczęsto, ale jednak znaleźć je można również w narządach układu moczowo-płciowego. Ryzyko zakażenia innych osób, przez nosiciela wynosi około 10%. Zakażalność wzrasta do 25% w przypadku nosiciela, który ma objawy choroby. Angina – czym można się nią zarazić? Zarówno angina wirusowa, jak i angina bakteryjna to choroby zakaźne. W przypadku wystąpienia anginy bakteryjnej do zakażenia dochodzi po bezpośrednim kontakcie z chorym (najczęściej drogą kropelkową). Zakażenie przez przedmiot, którego dotykał chory, jest wyjątkowo mało prawdopodobne. Inkubacja choroby trwa zazwyczaj od 12 godzin do 4 dni. Statystycznie, ryzyko zakażenia anginą bakteryjną od osoby chorej wynosi około 25%. Jednak może ona zarażać do momentu podjęcia leczenia, a dokładniej do 24 godzin po przyjęciu pierwszej dawki antybiotyku. Osoby będące nosicielami paciorkowców z grupy Streptococcus pyogens również nie są bezpieczne, ponieważ choroba może się uaktywnić. Do zakażenia anginą wirusową dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z wydzieliną z gardła, lub nosa chorego. Okres inkubacji jest dłuższy niż w przypadku anginy bakteryjnej i wynosi od 1 do 6 dni od momentu zakażenia. Rzeczą charakterystyczną dla tego typu anginy jest stopniowe i powolne nasilanie się objawów, które mogą ustąpić samoczynnie po mniej więcej 3-4 dniach. Objawy anginy Pierwsze objawy anginy, które powinny wzbudzić niepokój to ból gardła i ogólne osłabienie organizmu. Podczas rozwoju choroby pojawiają się dodatkowe objawy, które mogą świadczyć o wirusowym lub bakteryjnym pochodzeniu anginy. Objawy anginy wirusowej: gorączka,kaszel,chrypa,biegunka,katar,ból gardła,zaczerwienie i obrzęki gardła,bóle mięśniowo-stawowe,obecność pęcherzyków i owrzodzeń na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła (występuje w późniejszej fazie choroby),zapalenie spojówek (raczej objaw występujący niezbyt często). Objawy anginy bakteryjnej: szybkie i nagłe pojawienie się intensywnego bólu gardła połączonego z dużymi trudnościami w przełykaniu,przekrwienie tylnej ścianki gardła oraz migdałków,silne poczucie osłabienia organizmu,wysoka gorączka, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych,nudności i wymioty,wraz z rozwojem choroby migdałki pokrywają się tzw. nalotem włóknikowym (biało-żółtawe plamki na powierzchni migdałków),możliwość pojawienia się osutki skórnej. Jak rozpoznać anginę wirusową? Pierwsze objawy anginy wirusowej mogą dawać podobne objawy jak przeziębienie lub grypa – kaszel, katar, chrypka i obecność wydzieliny śluzowej w nozdrzach. Tego typu anginie towarzyszy zazwyczaj również gorączka i bóle stawowo-mięśniowe, co może prowadzić do mylnego podejrzenia zachorowania na grypę. Sytuacja zmienia się dość diametralnie wraz z pojawieniem się intensywnego bólu gardła oraz przekrwieniem gardła i migdałków. Najłatwiejszym objawem do rozpoznania anginy wirusowej jest ból i zaczerwienienie gardła, połączone z powiększeniem migdałków i gorączką. Czasem pojawić się mogą drobne pęcherzyki na błonie śluzowej jamy ustnej. Jak rozpoznać anginę bakteryjną? Angina paciorkowcowa jest znacznie trudniejsza do pomylenia z typowymi objawami przeziębienia. Dzieje się tak ze względu na intensywność pierwszych objawów, czyli ostrego bólu gardła oraz trudności w przełykaniu. Dodatkowo wszystko to łączy się rozpulchnieniem i powiększeniem migdałków. Jednym z charakterystycznych objawów tego typu anginy jest nagły, intensywny ból gardła, określany czasem przez fachowców mianem bólu „duszącego”. Osoba chora ma ogromne problemy z przełykaniem pokarmów. Typowe jest nagłe pojawienie się osłabienia, niepoprzedzone żadnymi wcześniejszymi objawami. Dość często pojawia się również ucisk w gardle. Powiększone, zaczerwienione migdałki oraz różowawy kolor tylnej ścianki gardła to kolejny objaw anginy bakteryjnej. Najczęściej jednak rozpoznawanym przez chorego w tego typu anginie objaw to biało-żółtawy nalot na migdałkach, który połączony może być z obecnością wysięku ropnego. Bólowi gardła towarzyszy również powiększenie oraz bolesność węzłów chłonnych. Konsultacja z lekarzem Aby właściwie rozpoznać anginę wirusową lub bakteryjną konieczna jest konsultacja z lekarzem. Istnieje jednak mnóstwo objawów, które mogą wskazań na zachorowanie na anginę zamiast grypy lub przeziębienia. Co może z kolei skłonić chorego do szybszego umówienia się na wizytę lekarską. Warto pamiętać, że część objawów anginy, w tym na przykład nalot na migdałkach, może być wynikiem innej choroby. Dlatego w takiej sytuacji konieczne jest szybkie rozpoznanie choroby i w razie konieczności wdrożenie antybiotykoterapii. Angina a zapalenie migdałków W pierwszej fazie anginy paciorkowcowej pojawia się przekrwienie i powiększenie migdałków. Wraz z rozwojem choroby, może jednak pojawić się biało-żółtawy nalot włóknikowy. Towarzyszy mu silny ból, zwłaszcza podczas przełykania. Nalot, najczęściej ma formę punktowych przetarć na błonie śluzowej. Jego brak nie jest jednak jednoznaczny z niewystępowaniem anginy. Nie musi on być bowiem widoczny w każdym przypadku. Z uwagi na podobieństwo do innych chorób, pojawienie się nalotu nie musi być wbrew pozorom dowodem na anginę bakteryjną. Nie przesądza on bowiem o diagnozie. Nalot o różnym zabarwieniu, w różnej formie oraz intensywności może pojawić się na migdałkach w takich chorobach jak: angina Plaut-Vincenta, zakażenie grzybicze, mononukleoza, błonica. Jakie są rodzaje anginy? Powszechnie przyjęty podział typów anginy dokonywany jest najczęściej na podstawie: miejsca zakażenia: angina migdałka,angina migdałka językowego, obrazu klinicznego: angina rumieniowa,angina z wysiękiem ropnym,angina z owrzodzeniem powierzchniowym,angina z owrzodzeniem głębokim, czynników wywołujących chorobę: angina o podłożu wirusowym,angina o podłożu bakteryjnym,angina o podłożu grzybiczym,angina o podłożu nieinfekcyjnym, W praktyce jednak, najczęściej stosuje się rozróżnienie pomiędzy anginą wirusową a bakteryjną. Diagnoza anginy Diagnoza anginy przebiega na podstawie: wywiadu z osobą zakażoną,objawów klinicznych,badania przedmiotowego,wyników posiewu wymazu z gardła lub migdałków (nie we wszystkich przypadkach). Najczęściej występujące objawy kliniczne, takie jaki ból i zaczerwienienie gardła, gorączka czy powiększenie migdałków nie są charakterystyczne jedynie dla anginy. Nie ma możliwości przez to jednoznacznego rozpoznania choroby. Ocena stanu gardła, błony śluzowej jamy ustnej, migdałków i węzłów chłonnych może jedynie pomóc w poznaniu zakażenia wirusowego. W przypadku anginy bakteryjnej w celu jej potwierdzenia lub wykluczenia należy zgłosić się na test płytkowy – streptotest. To właśnie na wynikach z przeprowadzonego testu, objawach oraz badaniu przedmiotowym postawiona diagnoza. Jakie badania wykonywane są w celu potwierdzenia anginy? Oprócz wywiadu z pacjentem, lekarz przeprowadza następujące badania: badanie przedmiotowe – ocena stanu jamy ustnej, gardła, migdałków i szyjnych węzłów chłonnych, wymaz z gardła – pobierany w przypadku podejrzenia zakażenia bakteryjnego. Pozwoli na potwierdzenie lub wykluczenie zakażenia bakteriami wywołującymi anginę. Dzięki rozwojowi medycyny, możliwe jest zastosowanie szybkich testów, których wynik widoczny jest już po kilku minutach. Znacznie skraca to oczekiwanie na wdrożenie leczenia antybiotykowego w razie konieczności. Szybkie testy służą do wykrywania obecności paciorkowców grupy A. Poziom czułości wykonywanego badania wynosi około 97%. Innym testem mogącym potwierdzić zakażenie anginą paciorkowcową jest badanie ASO. Jeżeli wystąpił wzrost stężenia ASO oznacza to, że u pacjenta rozwija się angina bakteryjna. Angina a usunięcie migdałków Usunięcie migdałków podniebiennych (tonsillektomia), to jeden ze sposobów na zapobieganie częstym nawrotom zapalenia gardła i migdałków. Jednak w środowisku medycznym ciągle trwają dyskusje na ten temat. Dotyczą one między innymi częstości stosowanie tej metody, względnych i bezwzględnych wskazań do zabiegu, potencjalnych korzyści oraz ewentualnych powikłań. Dyskusja wynika z tego, że zdrowe i prawidłowo funkcjonujące migdałki to element, który tworzy tzw. barierę ochronną organizmu. Ich zadaniem jako narządów limfatycznych, jest bowiem między innymi rozpoznawanie i niszczenie antygenów przedostających się do ciała drogą oddechową lub pokarmową. Paradoksalnie, dzieje się tak, że w przypadku długotrwałego lub częstego pojawiania się anginy, to właśnie migdałki stają się ogniskiem zapalnym, mogącym prowadzić do groźnych powikłań. Takie zagrożenie może wystąpić na przykład w skutek zbyt krótko lub niewłaściwie leczonej anginy oraz regularnie powracającej. W publikacjach naukowych podkreślana jest konieczność rozważnego podejścia na decyzji dotyczącej usunięcia migdałków. Wszystko przez to, że tak naprawdę skuteczność tej metody nie jest do końca zbadana. A przeprowadzone badania, przyniosły sprzeczne wyniki. Nie ma również pewności, że korzyści z zabiegu w każdym z przypadków będą równoważyły ryzyko powikłań. Wśród aktualnych zaleceń do przeprowadzenia zabiegu usunięcia migdałków podaje się: zalecenia bezwzględne: migdałki podniebienne przerośnięte i powodujące bezdech,ropień okołomigdałkowych (powikłania po anginie),nawracające, krwotoczne zapalenie migdałków,podejrzenie nowotworu, zalecenia względne: nawracające, paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków u dzieci (7 zachorowań w ciągu roku lub 5 rocznie w okresie 2 lat lub 3 rocznie w okresie 3 ostatnich lat),utrzymywanie się przewlekłego zapalenia migdałków dłużej niż od 3 do 6 miesięcy,zapalenie węzłów chłonnych, którym towarzyszy nawracająca angina. Przy podejmowaniu decyzji o ewentualnym zabiegu, lekarz weźmie pod uwagę takie czynniki jak: wiek pacjenta,historię chorób,zakres oraz intensywność ewentualnych powikłań po anginie,potencjalne korzyści zdrowotne dla pacjenta. Jakie mogą wystąpić powikłania po anginie? To, czy powikłania po anginie się pojawią, zależy od wielu czynników. Najgroźniejszym z nich jest lekceważenie choroby, czyli odwlekanie konsultacji lekarskiej oraz chęć samodzielnego leczenia objawów. Przyczyną powikłań, może być również nieprawidłowa diagnoza, późne rozpoczęcie antybiotykoterapii lub samodzielne skrócenie przyjmowania leków przez pacjenta. Czynnikiem, który dodatkowo może wpłynąć na skuteczność antybiotykoterapii jest również indywidualna reakcja organizmu na przyjmowane leki. Możliwe powikłania anginy bakteryjnej: zapalenie zatok,zapalenie ucha środkowego,ropień okołomigdałkowy,zapalenie węzłów chłonnych,gorączka reumatyczna – może pojawić się pod postacią zapalenia stawów i mięśnia sercowego,kłębuszkowe zapalenie nerek,zapalenie płuc lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (w rzadkich przypadkach). Sprawne i szybkie rozpoznanie typu anginy oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala na uniknięcie większości groźnych powikłań. Odrębnym tematem, wymagającym dodatkowej diagnostyki, precyzyjnej terapii i konsultacji z lekarzem są anginy nawracające. Skutki nieleczonej anginy Nieleczona lub źle zdiagnozowana angina paciorkowcowa może ciągnąć za sobą groźne powikłania. U dorosłych występują one rzadko. Zakażenie paciorkowcem może doprowadzić, chociażby do przewlekłych stanów zapalnych gardła, migdałków, nerek, serca lub płuc (niezbyt często). Do rzadkich, aczkolwiek wyjątkowo groźnych powikłań anginy (najczęściej nieleczonej) zalicza się zapalenie płuc oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Niebezpieczna dla organizmu człowieka jest również gorączka reumatyczna, która skutkować może trwałym uszkodzeniem serca nawet podczas przyjmowania antybiotyku. Bardzo rzadkim, jednak bardzo groźnym powikłaniem anginy bakteryjnej jest posocznica, czyli po-anginowa sepsa. Ropień okołomigdałkowy a angina Jednym z najczęściej występujących powikłań anginy bakteryjnej jest ropień okołomigdałkowy. Jego przyczyną jest nagromadzenie się treści ropnej pomiędzy torebką migdałka a ścianą gardła. Ropnie to przypadłość doskwierająca najczęściej nastolatków i młodych osób dorosłych. Jakie są objawy pojawienia się ropnia w gardle? jednostronny ból gardła,jednostronny obrzęk twarzy,ból ucha po stronie ropnia,gorączka,trudności z przełykaniem śliny i pokarmów,bolesne powiększenie węzłów chłonnych,wystąpienie szczękościsku. Podczas badania widoczne jest znaczne powiększenie jednego z migdałków. Może, lecz nie musi, pokryty być białym nalotem. Leczenie ropnia okołomigdałkowego obejmuje antybiotykoterapię. Możliwa jest również konieczność zabiegu chirurgicznego – pobranie treści ropnej po wcześniejszym nacięciu zmiany chorobowej. Czy angina objawami przypominać może inne choroby? Zarówno objawy anginy wirusowej, jak i bakteryjnej mogą przypominać inne choroby. Zwłaszcza w przypadku anginy wirusowej, gdzie pierwsze objawy (gorączka, osłabienie, katar, chrypka i ból gardła) mogą być mylnie rozpoznane jako grypa lub sezonowe przeziębienie. Wszak angina występuję najczęściej w okresie jesienno-zimowym. Sprawa trochę komplikuje się przy anginie bakteryjnej. Jednak takie objawy jak zapalenie błony śluzowej gardła, zapalenie migdałków, powiększenie migdałków i obecność nalotu lub pęcherzyków przypisane są nie tylko do anginy. Stany zapalne gardła mogą towarzyszyć np. mononukleozie, ospie wietrznej, śwince, odrze i różyczce. Z kolei przekrwienie i powiększenie migdałków, wraz z nalotem może pojawić się chociażby podczas mononukleozy, błonicy, grzybicy czy anginie Plaut-Vincenta. Owrzodzenie migdałków może być także jednym z objawów gruźlicy, anginy kiłowej lub nowotworu migdałka podniebiennego. Szczególną uwagę warto zwrócić na jednostronny przerost migdałka podniebiennego. Może on bowiem oznaczać obecność torbieli, gruźlicę, zmianę naczyniową lub nowotworową. Jak zapobiegać anginie? Zakażenie anginą odbywa się drogą kropelkową. Zapobieganie jej może być więc wyjątkowo trudne. Warto jednak stosować się do metod profilaktyki, które ograniczają ryzyko: unikanie kontaktu z osobą zakażoną – osoba chora, nie zaraża innych 24 godziny od przyjęcia pierwszej dawki antybiotyku,zachowanie podstawowych zasad higieny osobistej – np. mycie rąk,długotrwałe budowanie odporności organizmu, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym – zdrowa dieta, aktywność fizyczna),w momencie pojawienia się bólu gardła, zwrócenie uwagi na powiększenie migdałków lub obecność zmian w błonie śluzowej (pęcherzyki, nalot, zaczerwienienie). Czy można się zaszczepić przeciwko anginie? Świat medycyny nad stworzeniem szczepionki na anginę pracuje od wielu lat. Niestety do dziś nie udało się stworzyć bezpiecznej szczepionki przeciwko anginie bakteryjnej. Leczenie anginy Typ terapii oraz długość leczenia zależą od rodzaju zdiagnozowanej anginy. W przypadku anginy wirusowej pacjent otrzymuje zazwyczaj leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Dolegliwości zwykle ustępują po około 3-4 dniach. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku anginy bakteryjnej. Wymaga ona bowiem 10-dniowej terapii penicyliną. W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia (np. domowników) zalecana jest izolacja osoby chorej przez okres 24 godzin od momentu przyjęcia pierwszej dawki antybiotyku. Osoby uczulone na penicylinę otrzymują od lekarza antybiotyki makrolidowe. Niezależnie od rodzaju antybiotyku, należy je wszystkie przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Nie powinno się skracać czasu trwania terapii. Często jednak chorzy po ustaniu objawów choroby nie przyjmują ostatnich dawek leków. Zaprzestanie terapii może doprowadzić do nawrotu choroby, co jest szczególnie groźne w kontekście możliwości pojawienia się powikłań. Osoby u których zapalenie gardła i migdałków pojawia się regularnie oraz pacjenci z powikłaniami wymagają poszerzonej terapii oraz dalszych badań diagnostycznych. Czy konieczne jest przyjmowanie antybiotyków? Angina wirusa nie wymaga zastosowania antybiotyku. W zależności od objawów lekarz może przepisać pacjentowi leki przeciwgorączkowe i/lub przeciwbólowe. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku leczenia anginy paciorkowcowej. Bowiem w tej sytuacji leczenie antybiotykami jest najskuteczniejszą metodą. Terapia penicylinowa, która stosowana jest u znacznej większości pacjentów skutecznie likwiduje objawy choroby, takie jak gorączka, boleność gardła czy obrzęk migdałków. Skuteczna, doprowadzona do końca terapia minimalizuje również ryzyko powikłań i skraca okres zakażalności. W publikacjach naukowych szeroko poruszana jest także kwestia nierozważnego i pochopnego stosowania antybiotyków w leczeniu anginy bakteryjnej. Wątpliwości, które przedstawia branża medyczna dotyczą szczególnie pacjentów, którym zalecono terapię antybiotykiem przed rozróżnieniem anginy wirusowej od paciorkowcowej. Konieczność uzyskania potwierdzenia typu choroby przed zastosowaniem terapii antybiotykowej znajduje się w aktualnych zaleceniach dotyczących zapalenia gardła i migdałków. Ma to na celu ochronę pacjentów przed zbyt pochopnym przyjmowaniem leków. Może się ono bowiem wiązać z wystąpieniem nieprzyjemnych skutków ubocznych, np. ze strony układu pokarmowego. Kolejną przestrogą jest uodpornianie organizmu na działanie antybiotyków. Czy osoba chora na anginę powinna być odizolowana? Jeśli warunki na to pozwalają, zaleca się stosunkowo niedługi okres izolacji chorego, u którego lekarz potwierdził anginę bakteryjną. 24 godziny od momentu przyjęcia pierwszej dawki antybiotyku osoba chora przestaje zarażać. Przed upływem tego czasu jednak zaleca się rezygnację z obowiązków zawodowych, a w przypadku dzieci i młodzieży – z pobytu w szkole lub przedszkolu. Jeśli możliwości na to pozwalają, zaleca się również ograniczenie kontaktu z domownikami, co pozwoli również zmniejszyć ryzyko zakażenia. Warto jednak pamiętać, że nie ma konieczności pozostawania w łóżku przez cały okres trwania choroby. Jeśli pacjent czuje się dobrze a objawy, dzięki przyjmowanym lekom zaczynają ustępować, można stopniowo powracać do codziennych aktywności. Należy jednak pamiętać, aby nie rezygnować przy tym z dokończenia terapii antybiotykowej. Angina u kobiet karmiących Niebezpieczeństwo zarażenia dziecka za pośrednictwem mleka w przypadku kobiet karmiących, chorujących na anginę nie występuje. Wręcz przeciwnie – zawarte w mleku przeciwciała mogą wzmocnić organizm dziecka i zmniejszyć ryzyko zarażenia. Warto jednak pamiętać, że angina przenosi się drogą kropelkową, więc ryzyko zakażenia nadal istnieje. W przypadku anginy bakteryjnej o intensywnym przebiegu, lekarz może zdecydować o podaniu antybiotyku do bezpiecznego stosowania u kobiet karmiących.